1. “İlk Kan” Yeniden: Ahmet Güntan’ın Toplu Şiirleri Tek Ciltte
160. Kilometre, Türk şiirinin yön değiştirici isimlerinden Ahmet Güntan’ın ilk altı kitabını İlk Kan. Toplu Şiirler (1976–2005) adıyla tek ciltte bir araya getirdi. Şairin uzun süredir baskısı bulunmayan eserleri, 17 yıl aradan sonra ilk kez okurla buluşuyor.
Kitapta yer alan eserler: İlk Kan, Köpüklü Bir Kan, Bir Duman, Nezle, Romeo ve Romeo, İkili Tekrar ve Mahkeme Kitap.
Ahmet Güntan, şiiri yalnızca bir tür olarak değil, farklı disiplinlerin kesişiminde konumlayan bir isim. Onun şiiri, plastik sanatlarla, doğa bilimleriyle, anlatı teknikleriyle, sezgiyle ve bilinçle beslenen çok katmanlı bir yapı sunar. Şairin düşünsel ve estetik izleği yalnızca sözcüklerle değil, duyumsal titreşimlerle kurulur. Esra Özdoğan’ın da belirttiği gibi:
“Ahmet Güntan türe değil türlere, hatta disiplinlere bakıyordu, hep bakmıştı. Şiirlerin arasından ressamların gözü, romancının bir cümlesi, doğa bilimcinin titizliği oldum olası geçmişti. Şiire meşruluk değil, özerklik değil, başka topraklar, kirli ve büyük denizler kazandıracak daha somut, felsefeden değil beyinden el alan bir yolun emarelerini Ahmet Güntan Parçalı Ham.‘ın çok öncesinde de göstermişti.”
Güntan’ın ilk dönem şiirlerini bir araya getiren bu toplu kitap, hem kendi kuşağı hem de sonraki kuşak şairler üzerinde bıraktığı derin etkinin izini sürmek isteyenler için temel bir kaynak niteliğinde. Şiirle düşünmenin, düş kurmanın ve biçimsel cesaretin örneklerini barındıran İlk Kan. Toplu Şiirler, modern Türk şiirinde eşine az rastlanır bir poetik arayışın haritasını çıkarıyor.
2. Ahmet Güntan’ın “İyot.”u 19 Yıl Sonra Yeniden Okurla Buluşuyor
160. Kilometre, Ahmet Güntan’ın şiir, müzik ve düşünce üzerine kaleme aldığı yazıları ile kendisiyle yapılan şiir söyleşilerini bir araya getiren İyot. kitabını yeniden yayımladı. İlk olarak 2005’te çıkan ve uzun süredir bulunamayan bu özgün kitap, 19 yıl sonra tekrar okurun karşısında.
İyot., yalnızca bir şairin poetik metinlerinden oluşmaz; aynı zamanda 1978–2005 yılları arasında Türkiye’de şiir düşüncesinin nasıl evrildiğine, şiirin başka disiplinlerle –özellikle müzik ve felsefeyle– nasıl temas ettiğine dair kişisel bir hafıza defteri işlevi görür. Kitap, Ahmet Güntan’ın yazılarını olduğu kadar, onunla yapılan söyleşileri de içererek bir şairin düşünsel portresini çok katmanlı biçimde sunar.
Kitabın ismini de taşıyan element gibi, İyot. kendini hemen açığa vurmayan ama temas ettiğinde etkisi yakıcı olabilen bir poetik tavrı yansıtır. Güntan kitabında şöyle der:
“İyot çok reaktif bir element değil, o yüzden açıkta kalabiliyor. Reaksiyona girince iş değişir, çok faydalı olabildiği gibi, yakıcı yıkıcı da olabilir. Herkesin yanında bir yaka hoparlörü taşıyacak kadar haber dolu olduğu bir dünyada benimki iyotluk sayılır.”
İlk Kan. Toplu Şiirler (1976–2005) ile şiir evreni yeniden dolaşıma giren Ahmet Güntan, İyot. ile bu evrenin düşünsel arka planını da okura açıyor. 160. Kilometre’nin yeniden yayımladığı bu kitap, yalnızca Güntan okurları için değil, şiir üzerine düşünen herkes için başvuru niteliğinde.
3. Aitsiz Kimlik Kitabı / Sonu Zor: Mustafa Irgat’ın Tüm Şiirleri
Kült şair Mustafa Irgat’ın bugüne dek dağınık biçimde okurla buluşan şiirleri nihayet bir araya getirildi. 160. Kilometre Yayınları, Irgat’ın yaşarken yayımladığı tek şiir kitabı Aitsiz Kimlik Kitabı (1994) ile, Ahmet Güntan’ın Irgat’ın ölümünden sonra derlediği Sonu Zor (2011) başlıklı şiirleri aynı ciltte topladı. Mustafa Irgat – Tüm Şiirler (1971–2011) başlığıyla yayımlanan bu bütünlüklü kitap, şairin kırk yılı aşan şiir serüvenini tek bir kapakta buluşturuyor.
Şiirinin merkezine aidiyetsizliği, yalnızlığı ve dili koyan Mustafa Irgat, Türk şiirinde hep ayrıksı bir yerde durdu. Dergilerde yayımlanmış dağınık şiirleri, bir türlü tamamlanmamış kitap taslakları ve ardında bıraktığı ses, uzun süre şiir okurlarının belleğinde yankılandı. Onun için “şairlerin şairi” diyen Ahmet Güntan, Irgat’ın şiirini şöyle tanımlıyor:
“Mustafa Irgat, bir kendinde-şairdi, ne düşündüğünü anlamak zordur. Türk şiirinde onu nereye koyacağız, Memet Fuat da bu soruyu sormuş. Mustafa Irgat’ın şiir çıkmazının sonuna vardığını düşünüyor. Türk şiirindeki yerini bilmek şu an imkânsız, daha bekleyeceğiz, ama bence şairlerin şairi kategorisinde çok uzun bir ömrü olacak.”
Irgat’ın şiiri, klasik modernist söylemin dışında, kendine has bir dille örülmüş, çoğu zaman anlaşılmayı değil, sezilmeyi hedefleyen bir yapı sunar. Bu yüzden onun şiirini anlamaya çalışmak kadar, onunla birlikte yürümeye çalışmak da şiirseverler için ayrı bir deneyim olacaktır.
4. Hasan Bülent Kahraman’ın İkinci Yeni şiire yeni bakışlar geliştirdiği kitabı Bakışlı Bir Kedi Beyaz – İkinci Yeni Şiire Yeni Bakışlar
“İkinci Yeni şiirin bazı sırları vardır, üstünde düşünülmediği gibi bilinenler de dile getirilmez. İkinci Yeni şiiri homojen ve dört şairin omuzunda taşıdığı bir tabut sanan orta öğretim mantığı ve onunla bütünleşmiş bürokratik edebiyat muhakemesi ne o şairlerin arasındaki farkı bilir ne de kimin kimden etkilendiğini.”
Hasan Bülent Kahraman, 1976’dan beri edebiyat, 1986’dan beri görsel sanatlar alanında eleştirel ve kuramsal etkinliklerde bulunuyor. Küratör olarak aralarında evrensel isimlerin ve Türk sanatçılarının bulunduğu çok sayıda sergi düzenledi.
Önde gelen tüm dergilerde yazılar ve eleştiriler yazan Kahraman, Türk Şiiri, Modernizm, Şiir, Sanatsal Gerçeklikler, Olgular ve Öteleri, Türkiye’de Yazınsal Kültürün Oluşumu, Türkiye’de Görsel Kültürün Oluşumu, Türk Siyasetinin Yapısal Analizi (iki cilt), Türkiye’de Çağdaş Sanat 1980-2000 gibi yapıtlarında sanat, görsellik ve siyaset kuramının bileşiminden doğan bir bakış açısı kurma ve temellendirme çabası içinde oldu.
Hasan Bülent Kahraman’ın bugüne kadar çalıştığı, derinleştiği farklı düşünce alanlarını özgünce bir araya getirerek yazdığı, bizi bir anda daha önce düşünmediğimiz aydınlık bir alana çıkaran yazılarını hepimiz bir süredir merakla okuyoruz. İnsan denen varlığın metafizik serüvenini çok görkemli bir şekilde dile getirdiğini söylediği Türk şiiri hakkında yazdığı yazılar ise bizce onun bu parlak döneminin zirvesi. Bakışlı Bir Kedi Beyaz, Kahraman’ın İkinci Yeni şiirin genleştirme haritasını çıkardığı, şiirimizin bu önemli dönemini kültürel unsurlarla birleştirerek bir zihin durumu olarak çözümlediği öncü bir kitap. İkinci Yeni şiir Hasan Bülent Kahraman’ın bu yeni kitabı ile birlikte kendine yazınsal tarihin dışında bir hayat buluyor, tarihselliğinin ötesinde, özne olma serüvenimizde bir bilinç durağı olarak yerini alıyor.
Kitabın, Ece Ayhan’ın çok iyi bilinen ‘bakışsız bir kedi kara’ dizesini tersine çeviren adı dahi bizi metnin gizlerine itiyor.
Hasan Bülent Kahraman’ın bizi İkinci Yeni şiir üzerine yeni bakışlarla buluşturduğu Bakışlı Bir Kedi Beyaz’ı satın almak isteyen okuyucular kitabı internetten satın alabilecekleri gibi kitapçılardan da isteyebilirler.