“Lex susturur, Ars konuşur” mottosuyla açılan dosyada, hukuki sınırlar konuşulurken başka tartışmalar da yapıldı. Sanatın nerede başlayıp nerede bittiği, failinin kim olduğu, sadece estetik bir tecrübeye sıkıştırılabilmesinin olanaklı olup olmadığı, onun da sınırlılığı veya mutlaklığı, hukukun bir konusu haline gelip gelemeyeceği… Sanat ve sanat olmayan arasındaki ayrımın şeffaflaştığı bir dönemde ve bir otorite yoksunluğunun tam ortasında, sanat özgürlüğünün konumunun ne olacağı; hukuk sanata bir imtiyaz tanıdığı takdirde sanatın belirlenebilir, ölçülebilir, tanımlanabilir bir boyutuna ihtiyaç duyulup duyulmayacağı bu konulardan bazıları.
Sansürden mahremiyete, telif haklarından intihale; algoritmalar ve yapay zekâ yaratıcılığına, sanat biçimleri arasındaki sınırların şeffaflaşmasına, aktivist sanat ve sanatın inançlarla çatışmasına kadar onlarca farklı alanda ve perspektifte araştırma yapmak mümkün bu konuda. Dosyada yer alan kısa bir Türkçe sanatsal ifade literatürü, bu konuda doyurucu bir okuma yapmak isteyen okurları bekliyor.
Dosya editörü Hasan Bozdaş, sanatsal ifade özgürlüğüne bir çerçeve oluşturan yazısında insan hakları hukukunun bu özgürlüğe nasıl yaklaştığını, bu özgürlüğü hangi durumlarda sınırlandırdığını, bu alandaki gerilim türlerini güncel örnekler çerçevesinde tespit etti. Dr. Hasan Karaca, sanatın etikle olan ilişkisini estetik, ifade özgürlüğü ve toplumsal sorumluluk kavramları üzerinden ele alırken; Dr. Reha Yünlüel, göbekbağı metaforu üzerinden düşünsel ve varoluşsal bir inceleme gerçekleştirdi.
Ali K. Metin, şairin iç yasasına, nomosuna yoğunlaştığı yazısında vicdani sorumluluk temelli bir bakış açısı ortaya koyarken; Tuğba B. Ünal, sanatın kamusal alanda özellikle mahremiyet hakkıyla girdiği etkileşimi, yaşadığı gerilimi ve bunların hak ihlallerine dönüşümünü irdeledi. Gökhan Bakar, hem hukukçu hem sanatçı kimliğiyle intihal meselesini ele aldı ki, Buzdokuz’da daha önce bu konuları başka bir perspektiften işleyen “orijinal ≠ orijinal” dosyasını (sayı 11) hatırlamakta yarar var.
Leyla Arsal, biyosanat konusunu işlerken etik-estetik sınırları da irdeledi. Ahmet Melih Karauğuz, yapay zekâ sanatçı bir özne olabilecek mi sorusu odağında algoritma, özgünlük ve özgürlük kavramlarına yoğunlaştı. Microsoft araştırmacılarından ve Cambridge akademisyeni, yapay zekâ alanında önemli bir uzman olan Advait Sarkar, yapay zekânın bilgi üretimi süreçlerindeki rolünü analiz ederek bu teknolojilerin yaratıcılık üzerindeki etkilerini ele alıyor.
Yapay zekâyla çalışan sistemler yalnızca mekanik birer yardımcı değil, aynı zamanda insanın yaratım sürecine aktif biçimde katılan ve onu biçimlendiren özneler. Sarkar’ın makalesini ayrıca değerli kılan şey, yapay zekâyla insan arasındaki etkileşimi salt teknik değil, aynı zamanda felsefi bir mesele olarak konumlandırıyor olması. Rıdvan Temiz, bu önemli makaleyi Buzdokuz için çevirdi.
Kapakta yer alan Pop Truth adlı görsel, M. Fatih Kutlubay ve Hasan Bozdaş imzası taşıyor.
Buzdokuz’un kapak söyleşi alanı olan CTRL+S bölümünde, sanat ve eleştiri alanındaki önemli konuların masaya yatırıldığı bir söyleşi yer aldı. Hayriye Ünal, Süreyyya Evren ile güncel sanatın bileşenlerini ve sorunlarını konuştu. Evren’in Sanat ve Anlamın İnşası kitabı odağında yapılan söyleşi, eleştiri için de zihin açıyor.
ESC’de Reha Yünlüel ve Angela Caporaso işleri var.
CTRL+A şairleri: Mert Özden, Hayriye Ünal, Ertuğrul Rast, Ali K. Metin, Mehmet Mümtaz Tuzcu, Fatih Ceyhan, Bünyamin K., Osman Erkan, Ömer Yalçınova, Canan Yaka, Cengizhan Genç, Ilgın Yaroğlu, İsmail Aslan, Bilgehan Tuğrul, Kenan Osmanoğlu, Kadir Tepe, Yağmur Sunar, Zemzem Gül, Ercüment Erdemir, Zeynep Sarıtoprak.
Insert sayfalarında Ertuğrul Rast’ın “Bir Şiirin Beş Sureti: Christian Bök’ten Rimbaud Çevirileri” başlıklı incelemesi, Kanadalı şair Christian Bök’ün Arthur Rimbaud’nun “Voyelles” (Sesliler) şiirine getirdiği beş farklı, kısıt oluşturma temelli çevirilerini mercek altına alıyor.
CapsLock’ta üç güncel şiir kitabı gündemde:
Şeyma Sarı, Bâki Ayhan’ın Hasta Sevgili Kış kitabını;
Nergihan Yeşilyurt, Ömer Erdem’in Dolayımlar kitabını;
Gökçe Özder ise Ertuğrul Rast’ın Nükleer Müzik kitabını yazdı.
Buzdokuz End’de Bir+Bir köşesinde Yusuf Koşal, sürüngen poetikasına dair teorik çalışmasını ve bir şair eleştirisini sürdürüyor. Bu sayıda Emre Söylemez’in şiirlerini yazdı. Mert Özden’in e-dergiler #radar’ına Sade İmge, Âh Poetik ve 160. Kilometre takıldı. Şiir dünyasından haberleri Periskop ile Furkan Katuç ve Mehmet Dağaşan veriyor.
End bölümünde Rıdvan Ardıç’ın planladığı yeni bir sayfa var: #shift. Sayfanın ilk konuğu: Burak Demirtaş.